Szkodliwość hałasu na organizm
ludzki
Hałas to dziwne słowo i zjawisko nie mające ani jednobrzmiącej
definicji ani nawet pochodzenia. Aleksander Brckner definiuje hałas
(hałasować, hałasić, hałaśliwy) jako słowo „dawniej nieznane, może
do hała- dorobione”. A „ z hała- lub hara- okrzyk lekceważenia jak
hała-drała, na hałaj-bałaj” . Tak więc słowo dawniej nieznane
dzisiaj nabrało wyraźnego znaczenia. Encyklopedia Popularna PWN
definiuje hałas jako każdy dźwięk niepożądany lub szkodliwy dla
zdrowia ludzkiego. Proste? Nie bardzo, bo szkodliwość ta zależy od
wielu czynników: natężenia, zakresu częstotliwości, charakteru zmian
w czasie długotrwałości zmian w czasie, wrażliwości osobniczej itd.
W Słowniku języka polskiego PWN hałas z kolei jest definiowany jako
nieskoordynowane, zakłócające spokój głośne dźwięki, a hałasować to:
robić hałas, głośno się zachowywać, stukać, łomotać, huczeć,
krzyczeć, wrzeszczeć. Inna bardzo ładna definicja hałasu to:
dokuczliwy, dziki, ogłuszający, piekielny hałas. W tym miejscu chcę
wyraźnie podkreślić, że nie mam nic przeciwko futbolowi i jego
ulubieńcom. A hałastra to: gawiedź, zgraja, i prymitywny motłoch,
jakby kto nie wiedział.
Hałas obecnie istnieje wszędzie. Atakuje nasze uszy w domu, w
szkole, w pracy. Często jest składnikiem relaksu i wypoczynku !!!???
Głośna pop- muzyka czy ryk stadionów należą do elementów wypoczynku
dużych grup ludzi.
Nikt chyba dzisiaj nie wątpi, że hałas jest szkodliwy. Hałas
uszkadza słuch i może doprowadzić do jego utraty. Lecz hałas
uszkadza nie tylko narząd słuchu. Stwierdzono, że pod wpływem hałasu
następuje skurcz drobnych naczyń tętniczych, występują zmiany w
funkcjonowaniu układu nerwowego, zmniejsza się funkcja ślinianek i
błony śluzowej żołądka, występują zakłócenia wzroku np. upośledzenie
rozróżniania barw i ograniczenie pola widzenia, obniża się precyzja
ruchów, zmniejsza wydolność psychiczna i występuje szybciej
zmęczenie.
Każda fala dźwiękowa może być wykryta przez ucho, w narządzie słuchu
przetworzone na impulsy nerwowe i za pomocą nerwu słuchowego
przekazane do ośrodka słuchu w mózgu, tam są odczytywane jako
dźwięki o różnym natężeniu – od szelestu do ogłuszającego ryku
startującego odrzutowca. Natężenie dźwięku mierzymy w decybelach.
Szept wykazuje ok. 15 dB, a ruchliwa ulica ok. 90 dB. Dźwięki
głośniejsze niż 100 dB stają się nieznośne dla ucha, o natężeniu ok.
140 dB wywołują ból i mogą poważnie uszkodzić błonę bębenkową. Zbyt
duży hałas może uszkodzić także pracę kosteczek słuchowych czy nerwu
słuchowego co prowadzi do głuchoty. Utrata słuchu może także
wystąpić u osób narażonych na ciągły hałas, np. w fabryce lub być
następstwem nagłego „wybuchu” hałasu o ogromnym natężeniu. Słuchanie
zbyt głośnej muzyki z tzw. walkamnów może także spowodować kłopoty
ze słuchem.
|
Tabela przedstawia natężenie
dźwięku w różnych sytuacjach
140 dB Próg bólu
130 dB Startujący odrzutowiec
120 dB Niskie obroty silnika odrzutowego
110 dB Grupa rockowa
100 dB Młot pneumatyczny
90 dB Ruch uliczny
80 dB Pociąg
70 dB Odkurzacz
50/60 dB Ruchliwe biuro, tłum
40 dB Rozmowa
20 dB Biblioteka
10 dB Dźwięk okolic wiejskich
0 dB Próg słyszalności |
Okresy najdłuższej dopuszczalnej
ekspozycji na hałas Poziom natężenia hałasu
8 godz. 85 dB
4 godz. 90 dB
2 godz. 95 dB
1 godz. 100 dB
30 min 105 dB
15 min 110 dB
7,5 min 115 dB |
|
Uważa się, że ekspozycja na hałas
przekraczający 85 dB jest możliwa bez uszczerbku dla zdrowia. Np
praca w ciągłym hałasie w granicach 95-100 dB nie może trwać
dziennie dłużej niż 40-100 min., zaś praca w hałasie do 110 dB - nie
dłużej niż 10 minut dziennie. W przypadku narażenia pracowników na
hałas o różnym poziomie narażenia w czasie należy określić
ekwiwalentny poziom hałasu, który jest sumą stosunku najwyższej
dopuszczalnej ekspozycji na hałas w poszczególnych poziomach
natężenia do okresu faktycznej ekspozycji w tych samych poziomach.
Jeżeli suma tych stosunków przekracza liczbę 1 to przyjmuje się, że
została przekroczona dopuszczalna dawka hałasu.
Okresy dopuszczalnej ekspozycji na hałas w zależności od jego
natężenia (w/g rządowych normatywów USA z 1993r.)
|
Oprócz norm i przepisów dotyczących
hałasu w środowisku istnieją również inne normy określające
dopuszczalne wartości hałasu np. normy dopuszczalnego poziomu
dźwięku hałasów przenikających do pomieszczeń mieszkalnych i
użyteczności publicznej od wszystkich żródeł i od instalacji i
urządzeń w budynku, normy dotyczące hałasu komunikacyjnego itp.
W środowisku w którym żyjemy występuje nie tylko hałas „słyszalny”
tonalny, ale również hałas o częstotliwościach niesłyszalnych dla
ucha ludzkiego, który jest również szkodliwy dla naszego słuchu.
Hałas infradżwiękowy o bardzo niskiej częstotliwości, poniżej 20 Hz
emitowany jest przez maszyny i urządzenia przepływowe, takie jak
sprężarki, silniki wysokoprężne, młoty, wentylatory przemysłowe,
dmuchawy wielkopiecowe. Źródłem infradźwięków mogą być masy wody w
zaporach i kanałach wodnych, transport lądowy, wodny i lotnictwo.
Fale infradźwiękowe osiągaja bardzo duże długości (najkrótsza fala
ma długość 17m) mogą się rozchodzić na duże odległości od źródła
(nawet setki km) i stwarzać w ten sposób zagrożenie na znacznym
obszarze. Hałas ten u źródła może osiągać poziom dochodzący do 135
dB. Zagrożenie jest tym większe, że od wartości poziomów 130 dB może
występować dodatkowo zjawisko rezonansu narządów wewnętrznych, które
może doprowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu komórek, tkanek i
narządów, powodując przy poziomach pow. 160 dB mechaniczne
zniszczenie struktur organizmu.
Hałas ultradźwiękowy o wysokiej częstotliwości, powyżej 20 000 Hz
(20kHz) emitowany jest przez m.in. lutownice ultradźwiękowe, wanny
lutownicze, zgrzewarki, płuczki, narzędzia pneumatyczne, sprężarki,
palniki, niektóre maszyny włókiennicze.
Ultradźwięki są wykorzystywane w procesach technologicznych, a także
w diagnostyce medycznej, w przemyśle spożywczym, w defektoskopii
itp. Ultradźwięki mogą byc bardzo niebezpieczne przy nieodpowiednim
stosowaniu i nieprzestrzeganiu podstawowych zasad obsługi urządzeń
ultradźwiękowych.
W celu zmniejszenia hałasu można dążyć do takiego ustawienia maszyn,
aby dźwięki przez nie emitowane nie nakładały się na siebie i nie
nasilały hałasu ogólnego. Inna metodą jest komasowanie hałaśliwych
urządzeń w jednym miejscu i poprzez np. automatykę ograniczanie
liczby osób zagrożonych, a tych, którzy muszą już zostać w
niebezpiecznych miejscach wyposażanie w specjalne ochrony i
ograniczanie czasu ekspozycji.
Dobre rezultaty uzyskuje się dzięki zastosowaniu specjalnych ekranów
dźwiękochłonnych, paneli, materiałów i ustrojów dźwiękoizolacyjnych
i dźwiękochlonnych.
Wszystkie te metody nie zmieniają jednak faktu, że podstawową metodą
walki z hałasem jest likwidowanie jego źródeł i nie tworzenie
nowych.
Wpływ hałasu na życie człowieka.
Sposoby ograniczenia hałasu.
|
WYJAŚNIENIE POJĘCIA "HAŁAS"
Sygnały dochodzące z otoczenia, rejestrowane narządem słuchu, nazywa
się dźwiękami. Występujące w środowisku dźwięki niepożądane lub
szkodliwe dla zdrowia człowieka określamy mianem hałasów.
Najczęściej stosowaną miarą hałasu jest poziom dźwięku wyrażany w
decybelach dB.
Hałas jest wynikiem nakładania się różnych dźwięków, które ulegają
zmieszaniu w sposób pozbawiony ładu. Hałasem nazywamy w mowie
potocznej każdy przeszkadzający dźwięk. Hałas może wywoływać
niekorzystny wpływ na zdrowie człowieka, świat zwierzęcy i roślinny.
Wpływ hałasu na organizm ludzki jest różny, lecz przede wszystkim
atakuje układ nerwowy. Jest on tym bardziej niebezpieczny, że jego
skutki rzadko ujawniają się od razu - częściej kumulują się w
czasie. Jednak czasem może on być powodem nawet natychmiastowej
śmierci. Szkodliwość hałasu należy od jego natężenia i
częstotliwości, charakteru zmian w czasie, długotrwałości działania.
Hałas w warunkach naturalnych jest praktycznie nie do uniknięcia.
Towarzyszy nam w domu, pracy, na spacerze oraz przy korzystaniu z
wszelkich zdobyczy cywilizacji. Ilość źródeł hałasu jest ogromna,
lecz szczególnymi jego źródłami są: przemysł (zbyt hałaśliwie
pracujące maszyny i urządzenia), środki transportu (widny,
wentylatory, pompy, itp.). Hałas jest najczęstszym problemem w
życiu. Ze względu na źródło i miejsce występowania hałasu wyróżniamy
go na: przemysłowy, komunikacyjny, komunalny i mieszkaniowy. Hałas
jest najpowszechniejszym i najczęściej podnoszonym problemem życia
ludzi w środowisku miejskim. Hałas godzi, bowiem w podstawowe
potrzeby każdego mieszkańca-potrzebę spokoju, wypoczynku zakłóca
wiele ważnych funkcji i procesów psychospołecznych
|
SZKODLIWOŚCI HAŁASU
Hałas przede wszystkim prowadzi do ubytków słuchu. Jednak wpływa on
również na zmniejszenie zrozumiałości mowy, zaburza wzrok i
rozprasza uwagę.
Udowodniono, że hałas jest przyczyną przedwczesnego starzenia i w 30
przypadkach na 100 skraca życie mieszkańców dużych miast o 8-12 lat.
Nagły krótkotrwały hałas stawał się (głównie u dzieci) powodem
zaburzeń widzenia, jąkania się a nawet padaczki. Natomiast niektóre
ośrodki lekarskie od wielu lat wysuwają hipotezę, jakoby nadmierny
hałas mógł być przyczyną powstawania raka.
Jedną z poważniejszych konsekwencji działania hałasu jest
bezsenność. W czasie snu zachodzi regeneracja sił organizmu. Sen ma
zasadnicze znaczenie dla ośrodkowego układu nerwowego i komórek kory
mózgowej.
Z punktu widzenia szkodliwości dla zdrowia hałasy można podzielić
na:
- Hałasy o poziomie poniżej 35 dB nie są szkodliwe dla zdrowia, ale
mogą być denerwujące. Do hałasów tych zalicza się np. szum wody,
brzęk przekładanych naczyń lub narzędzi. Hałasy te mogą przeszkadzać
w pracy wymagającej skupienia np. projektowaniu, pisaniu itp.
- Hałasy o poziomie od 35 do 70 dB wywierają ujemny wpływ na układ
nerwowy człowieka. Pociąga to za sobą zmęczenie i spadek wydajności
pracy. Może on obniżyć zrozumiałość mowy i utrudnić zasypianie i
wypoczynek.
- Hałasy o poziomie od 70 dB do 85 dB trwające stale, mogą powodować
zmniejszenie wydajności pracy, trwałe osłabienie słuchu, bóle głowy
i ujemny wpływ na ustrój nerwowy człowieka.
- Hałasy o poziomie od 85 do 130 dB powodują liczne uszkodzenia
słuchu i różne schorzenia, jak zaburzenia układu krążenia,
nerwowego, równowagi i inne oraz uniemożliwiają zrozumiałość mowy
nawet z odległości 0,5 metra.
- Hałasy o poziomie od 130 dB do 150 dB pobudzają do drgań niektóre
wewnętrzne organy ludzkiego ciała, powodując ich trwałe schorzenie,
a niekiedy zupełne zniszczenie. Ludzie pracujący w takim hałasie
mają z reguły poważnie osłabiony, a najczęściej uszkodzony słuch.
- Hałasy o poziomie powyżej 150 dB już po 5 minutach całkowicie
paraliżują działanie organizmu, powodują mdłości, zaburzenia
równowagi, uniemożliwiają wykonywanie skoordynowanych ruchów
kończyn, zmieniają proporcje zawartości składników we krwi,
wytwarzają u człowieka stany lękowe i depresyjne, powodują inne
objawy chorób psychicznych. Wśród ludzi zatrudnionych w hałasie o
tym poziomie (np. w hamowniach silników odrzutowych) aż 80 % zapada
na nieuleczalne choroby.
Ludzie narażeni na hałas mają częstsze zaburzenia ze strony:
- układu krążenia (bicie i kołatanie serca, szybkie męczenie się,
duszności),
- układu pokarmowego,
- układu ruchu (bóle mięsni i stawów),
- układu dokrewnego (choroby przemiany materii),
- układu nerwowego (zakłucenia równowagi emocjonalnej, stan napięcia
i niepokoju).
W środowisku pracy występuje nie tylko hałas „słyszalny” tonalny,
ale również hałas o częstotliwościach niesłyszalnych dla ucha
ludzkiego.
Hałas infradżwiękowy o bardzo niskiej częstotliwości, poniżej 20 Hz
emitowany jest przez maszyny i urządzenia przepływowe, takie jak
sprężarki, silniki wysokoprężne, młoty, wentylatory przemysłowe,
dmuchawy wielkopiecowe. Źródłem infradźwięków mogą być masy wody w
zaporach i kanałach wodnych, transport lądowy, wodny i lotnictwo.
Fale infradźwiękowe osiągaja bardzo duże długości (najkrótsza fala
ma długość 17m) mogą się rozchodzić na duże odległości od źródła
(nawet setki km) i stwarzać w ten sposób zagrożenie na znacznym
obszarze. Hałas ultradźwiękowy o wysokiej częstotliwości, powyżej 20
000 Hz (20kHz) emitowany jest przez m. inn. lutownice
ultradźwiękowe, wanny lutownicze, zgrzewarki, płuczki, narzędzia
pneumatyczne, sprężarki, palniki, niektóre maszyny włókiennicze.
Ultradźwięki są wykorzystywane w procesach technologicznych, a także
w diagnostyce medycznej, w przemyśle spożywczym, w defektoskopii
itp. Ultradźwięki mogą byc bardzo niebezpieczne przy nieodpowiednim
stosowaniu i nieprzestrzeganiu podstawowych zasad obsługi urządzeń
ultradźwiękowych.
Zarówno w przypadku ultradźwięków jak i infradźwięków istnieją
szczegółowe normy określające dopuszczalne wartości poziomów
ciśnienia akustycznego.
|
LUDNOŚĆ POLSKI NAJBARDZIEJ NARAŻONA
NA HAŁAS
Największa liczba osób zagrożonych nadmiernym hałasem pracuje na
obszarze Górnego Śląska (około 11,3 % - województwa: katowickie,
częstochowskie i bielskie). Odsetek przypadków zawodowego
upośledzenia słuchu przekracza na tym terenie 13 % w stosunku do
reszty kraju.
Kolejne miejsce pod względem liczby zagrożonych osób zajmuje obszar
Dolnego Śląska (około 9,9 % - województwa: wrocławskie,
jeleniogórskie, legnickie i wałbrzyskie) oraz Łódź (9,6 %). Zarówno
na obszarze Dolnego Śląska jak i Łodzi stosunek zagrożonych hałasem
do zatrudnionych jest duży i wynosi odpowiednio 13,5 % i 18,9 %.
Inny charakter rozmieszczenia narażonych na hałas i inne resorty
reprezentują Warszawa (17,7 %) oraz województwa: gdańskie i
częściowo elbląskie (7,6 %). Tu również liczba osób zagrożonych
hałasem jest duża: wynosi 14,5 % i 18,7 %.
W niektórych województwach większość osób narażonych na nadmierny
hałas skupiona jest w jednym lub kilku zakładach. Zaliczyć do nich
można Hutę im. Sędzimira, FSC Lublin, WSK Świdnik, ZPM Cegielski, ZM
Ursus, RZPS ?Radoskór? i wiele innych.
W pozostałych województwach osoby zagrożone hałasem rozproszone są w
wielu zakładach, w których liczba takich osób w stosunku do
wszystkich zagrożonych w danym terenie jest przeważnie mniejsza od
10 %.
|
SPOSOBY OGRANICZENIA HAŁASU
Istnieje wiele metod ochrony przed hałasem w pracy.
Najskuteczniejszą metoda jest niepodejmowanie pracy w zakładach, w
których występuje nadmierny hałas. Jednak nie zawsze jest to
rozwiązanie najkorzystniejsze. Tak więc jeżeli juz musimy przebywać
w środowisku hałaśliwym to przede wszystkim dbajmy o własny słuch.
Do podstawowych ochron osobistych zaliczają się ochronniki słuchu
popularnie zwane nausznikami lub słuchawkami choć ani nie chronią
przed mrozem, ani nie służą do słuchania.
Mając już ochronniki możemy zacząć interesować się, czy nie można
wyciszyć źródła hałasu (maszyny, urządzenia). Równolegle można dążyc
do takiego ustawienia maszyn, aby dźwięki przez nie emitowane nie
nakładały się na siebie i nie nasilały hałasu ogólnego. Inna metodą
jest komasowanie hałaśliwych urządzeń w jednym miejscu i poprzez np.
automatykę ograniczanie liczby osób zagrożonych, a tych, którzy
muszą już zostać w niebezpiecznych miejscach wyposażanie w specjalne
ochrony i ograniczanie czasu ekspozycji.
Dobre rezultaty uzyskuje się dzięki zastosowaniu specjalnych ekranów
dźwiękochłonnych, paneli, materiałów i ustrojów dźwiękoizolacyjnych
i dźwiękochlonnych (patrz rozdział pt. Tłumienie ciszy w kabinach).
Kierunki działań w zakresie ochrony przed hałasem:
Hałas przez wielu mieszkańców miasta stołecznego Warszawy jest
odczuwany jako jeden z najbardziej uciążliwych czynników ujemnie
wpływających na środowisko. W celu ochrony środowiska i zdrowia
ludzkiego przed hałasem należy podjąć działania zmierzające do:
• przeanalizowania i wprowadzenia koniecznych zmian w inżynierii
ruchu drogowego:
- wprowadzenia stref ograniczonego ruchu lub całkowitej eliminacji
pojazdów z wybranych ulic i rejonów miasta,
- poprawienia organizacji ruchu gwarantującej płynność jazdy,
- budowę obwodnic miejskich,
- ukończenie pierwszej i budowę następnych linii mera
- poprawy stany nawierzchni ulic i torowisk tramwajowych,
- budowę ścieżek rowerowych,
- stworzenia systemu preferencji dla komunikacji zbiorowej,
rozwijanie systemów "Park and Ride" (dojazd do przystanku
komunikacji zbiorowej, zaparkowanie pojazdu i kontynuowanie podróży
komunikacją zbiorową),
- wyeliminowania z produkcji oraz stopniowe eliminowanie z
użytkowania środków transportu, maszyn i urządzeń, których
hałaśliwość nie odpowiada standardom Unii Europejskiej;
• zmniejszenie uciążliwości związanej z istniejącym poziomem hałasu
poprzez:
- budowę ekranów i przegród akustycznych,
- zwiększenie ilości izolacyjnych pasów zadrzewień,
- stosowanie dźwiękochłonnych elewacji,
- wymianę okien na dźwiękoszczelne w domach mieszkalnych przy
trasach intensywnego ruchu;
• opracowania kompleksowego planu akustycznego oraz prowadzenie
odpowiedniego planowania przestrzennego, które pozwoli na:
- ocenę uciążliwości lub zagrożeń hałasem,
- zakwalifikowanie istniejących obiektów i obszarów do odpowiednich
stref akustycznych, uniknięcie pomyłek lokalizacyjnych przy budowie
nowych obiektów, w tym lokalizowanie nowych miejsc pracy w obszarach
charakteryzujących się mniejszym natężeniem ruchu komunikacyjnego,
- programowanie przewidywanego poziomy hałasu innych jego
parametrów, dobór metod i środków zmierzających do ograniczenia i
utrzymania na możliwie niskim poziomie,
- analizę trendów zachodzących w klimacie akustycznym,
- rozstrzygnięcie spraw związanych ze zwalczaniem hałasu, nakładanie
kar i odszkodowań, rozpatrywanie skarg i wniosków mieszkańców oraz
podejmowanie decyzji dotyczących likwidacji źródeł hałasu;
• ograniczenie liczby lotów samolotów szczególnie w porze nocnej;
• rozwinięcia systemu monitoringu lokalnego poprzez:
- opracowanie programu monitoringu lokalnego
- uruchamianie (u latach 2002 lub 2003) stacji monitoringu
całodobowego, w punktach szczególnej uciążliwości hałasu drogowego,
- prowadzenie monitoringu okresowego w kilku wybranych punktach
miasta;
• prowadzenia działalności edukacyjnej o zagrożeniu środowiska i
zdrowia ludzkiego hałasem.
|
Wpływ hałasu na organizm ludzki i
sposoby jego zwalczania
Hałas to mieszanina dźwięków i szmerów niepożądanych z punktu
widzenia kultury i organizacji pracy oraz wypoczynku. Fizyczna
charakterystyka hałasu uwzględnia częstotliwość składających się na
niego dźwięków (mierzonych w hercach – Hz), ich natężenie (mierzone
w decybelach – dB) oraz czas oddziaływania.
Hałas więc jako słowo dawniej nieznane dzisiaj nabrało wyraźnego
znaczenia. Wraz z hałasem najczęściej występują wibracje. Wibracje
to drgania mechaniczne przenoszone na konstrukcję budynku bądź ciało
człowieka jako rezultat bezpośredniego kontaktu mechanicznego miedzy
źródłem drgań i odbiorcą. Fizycznymi źródłami hałasu w środowisku są
najczęściej:
- maszyny, urządzenia i narzędzia, np. młoty pneumatyczne,
sprężarki, wiertarki, szlifierki,
- część procesów technologicznych generujących hałasy
aerodynamiczne, np. zrzuty pary pod
ciśnieniem,
- pojazdy komunikacji drogowej, szynowej, lotniczej i wodnej,
- inne pojazdy, np. ciągniki rolnicze, maszyny budowlane itp.,
- urządzenia komunalne, np. windy, hydrofory, transformatory, pompy.
Ze wzglądu na źródło i miejsce występowania hałasu, wyróżnia się
hałas:
- przemysłowy,
- komunikacyjny (drogowy, kolejowy, lotniczy),
- komunalny (osiedlowy),
- mieszkaniowy (domowy).
Hałas istnieje wszędzie. Atakuje nasze uszy w domu, w szkole, w
pracy, na ulicy a nawet w miejscach wypoczynku. Często jest
składnikiem relaksu i wypoczynku. Hałas jest tak samo szkodliwy dla
organizmów żywych, jak i środowiska. Szczególnie dokuczliwy jest
hałas występujący w postaci pojedynczych impulsów dźwiękowych
(trzask, huk) lub w postaci ciągu takich impulsów. W widmie hałasu
mogą występować składowe w zakresie infradźwięków i ultradźwięków,
które wywierają dodatkowy, szkodliwy wpływ na organizm ludzki.
Hałas infradźwiękowy o bardzo niskiej częstotliwości, poniżej 20 Hz
emitowany jest przez maszyny i urządzenia przepływowe, takie jak
sprężarki, silniki wysokoprężne, młoty, wentylatory przemysłowe,
dmuchawy wielkopiecowe. Źródłem infradźwięków mogą być masy wody w
zaporach i kanałach wodnych, transport lądowy, wodny i lotnictwo.
Fale infradźwiękowe osiągają bardzo duże długości (najkrótsza fala
ma długość 17m) mogą się rozchodzić na duże odległości od źródła
(nawet setki km) i stwarzać w ten sposób zagrożenie na znacznym
obszarze. Zagrożenie jest tym większe, że od wartości poziomów 130
dB może występować dodatkowo zjawisko rezonansu narządów
wewnętrznych, które może doprowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu
komórek, tkanek i narządów, powodując przy poziomach pow. 160 dB
mechaniczne zniszczenie struktur organizmu.
Hałas ultradźwiękowy o wysokiej częstotliwości, powyżej 20 000 Hz
(20kHz) emitowany jest przez m. in.
|
Wpływ hałasu na organizm ludzki i
sposoby jego zwalczania
zgrzewarki, płuczki, narzędzia pneumatyczne, sprężarki, palniki,
niektóre maszyny włókiennicze.
Ultradźwięki są wykorzystywane w procesach technologicznych, a także
w diagnostyce medycznej, w przemyśle spożywczym, w defektoskopii
itp. Ultradźwięki mogą byc bardzo niebezpieczne przy nieodpowiednim
stosowaniu i nieprzestrzeganiu podstawowych zasad obsługi urządzeń
ultradźwiękowych.
Szkodliwość hałasu zależy od wielu czynników, między innymi od:
- natężenia hałasu,
- zakresu częstotliwości,
- charakteru zmian w czasie długotrwałości zmian w czasie,
- wrażliwości osobniczej oraz innych jeszcze czynników.
Zależenie od nasilenia, hałas powoduje początkowo zmęczenie narządu
słuchu objawiające się przemijającym niedosłuchem. Przy dłuższym
działaniu, wskutek uszkodzenia komórek błony podstawowej ślimaka,
powstaje trwała głuchota. Uszkodzenia słuchu i ludzi pracujących w
hałasie, np. kotlarze, telefonistki, pirotechnicy, stanowią chorobę
zawodową, w której zapobieganie odgrywa zasadniczą rolę. Hałas
silny, choć krótkotrwały (tzw. Uraz akustyczny) może również
spowodować trwałe uszkodzenie słuchu przez zniszczenie części błony
podstawowej. Hałas wywiera również działanie pozasłuchowe, np.
- zaburzenia układu nerwowego (zaburzenia czucia, wzmożona
pobudliwość, bezsenność,
utrata łaknienia, bóle i zawroty głowy),
- zaburzenia układu krążenia (skurcz naczyń obwodowych w kończynach,
częste
nadciśnienie),
- także zaburzenia w układzie hormonalnym (wzmożone wydzielanie
hormonów kory
nadnerczy),
- przyczynia się do zbyt wczesnego starzenia się, i to aż o 8-12
lat,
- zwiększa liczbę zawałów serca
Duży wpływ na rodzaj zaburzeń ma osobnicza wrażliwość i wiek
człowieka. Ludzie starsi są bardziej wrażliwi na działanie hałasu.
|
OCHRONA PRZED HAŁASEM
Gdybyśmy potrafili cofnąć się w czasie, bylibyśmy zaskoczeni
niezwykłą ciszą, jaka panowała niegdyś na Ziemi. Postęp techniczny
przyniósł nie tylko korzyści. Wraz z nim w nasze życie wtargnął
wszechobecny zgiełk. Niektórzy czują się przytłoczeni nie tyle nim
samym, co faktem, że nie można przed nim nigdzie uciec.
Pomyślmy, jakie hałasy musimy znosić każdego dnia. Wokół warczą
samochody i autobusy, dudnią maszyny w fabrykach i na budowach, nad
głowami przelatują samoloty. A w domu? Na przemian hałasują
telewizory, radia, wieże stereo, pralki i przyrządy kuchenne.
Tymczasem nieustanny zgiełk odbija się na naszym zdrowiu.
Pamiętajmy, że walka z hałasem to istotny element ochrony naszego
środowiska.
Na szczęście istnieją różne sposoby powodujące wyciszenie:
- w samochodach i głośno pracujących maszynach powinno się montować
tłumiki,
- o ile to możliwe, urządzenia mechaniczne w domu i zakładzie pracy
należy instalować w
osobnych pomieszczeniach,
- telewizory, radia i wieże stereo należy ustawiać na możliwie niski
poziom głośności,
- do budowy domów powinno się używać dźwiękoszczelnych materiałów.
Podwójne szyby w
oknach i specjalny materiał wewnątrz ścian tłumią hałas docierający
do naszych domów z
zewnątrz. Wyciszającą rolę spełniają również dywany.
- niepodejmowanie pracy w zakładach, w których występuje nadmierny
hałas,
- komasowanie hałaśliwych urządzeń w jednym miejscu poprzez np.
automatyczne
ograniczanie liczby osób zagrożonych, a tych, którzy muszą już
zostać w niebezpiecznych
miejscach wyposażanie w specjalne ochrony i ograniczanie czasu
ekspozycji.
|
Działania dotyczące ochrony
środowiska
Program działań dotyczących ochrony środowiska przed hałasem i
wibracjami jest w Polsce realizowany w skromnym zakresie, ze względu
na niewielkie środki przeznaczane na te cele, szczególnie
zmniejszone w ostatnich latach. Istotne osiągnięcia w tej dziedzinie
mają zatem swoje źródło w badaniach przeprowadzonych w latach
1986-1990. Pozwoliły one na opracowanie zbioru skomputeryzowanych
instrukcji, umożliwiających podjęcie kontroli stanu akustycznego
środowiska, przystąpienie przez Państwową Inspekcję Ochrony
Środowiska do wprowadzenia systemu ewidencji hałaśliwych obiektów w
środowisku. Możliwa stała się nowelizacja ustaw i przepisów
wykonawczych dotyczących ochrony środowiska przed hałasem i
wibracjami. Realizowane są w kraju przeciwhałasowe ekrany
urbanistyczne (w Krakowie, w Płudach pod Warszawą), antywibracyjne
podtorza tramwajowe (np. w Krakowie). Wykonywane są również liczne
oceny obiektów szczególnie uciążliwych dla środowiska, pomiary
kontrolne, mapy akustyczne terenów wokół lotnisk i całych miast. |